Hỏi đáp pháp luật, Bản tin pháp luật, Tin tức

Tư Pháp Là Gì? Toàn Cảnh Luật Giám Định Tư Pháp Hợp Nhất 2020

| ADMIN | 177 lượt xem

Tư Pháp Là Gì? Toàn Cảnh Luật Giám Định Tư Pháp Hợp Nhất 2020 cùng ABALAW tìm hiểu:

Tư pháp là một lĩnh vực cốt lõi và quan trọng trong hệ thống pháp luật của mỗi quốc gia, đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ công lý và quyền lợi công dân. Đặc biệt, hoạt động Giám định tư pháp (GĐTP) là một khâu không thể thiếu, giúp cung cấp cơ sở khoa học, chuyên môn để các cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết vụ án một cách chính xác và khách quan.

Tư Pháp Là Gì Toàn Cảnh Luật Giám Định Tư Pháp Hợp Nhất 2020
Tư Pháp Là Gì Toàn Cảnh Luật Giám Định Tư Pháp Hợp Nhất 2020

Bài viết này sẽ đi sâu làm rõ khái niệm tư pháp, vai trò của nó trong bộ máy nhà nước, và phân tích những thay đổi quan trọng trong văn bản hợp nhất Luật Giám định tư pháp mới nhất.

  1. Tư Pháp Là Gì? Vai Trò Trung Tâm Trong Nhà Nước Pháp Quyền

Tư pháp là một trong ba nhánh quyền lực cơ bản của nhà nước (cùng với Lập pháp và Hành pháp) được biết đến với thuyết Tam quyền phân lập. Tại Việt Nam, quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, và tư pháp.

Có thể bạn quan tâm:
Tư vấn pháp luật
Dự án đầu tư
Mua bán và sáp nhập doanh nghiệp
Tài chính và ngân hàng
Chứng khoán và thị trường
Dịch thuật pháp lý
Bảo hiểm
Sở hữu trí tuệ
Hợp đồng và thỏa thuận
Giao dịch dân sự
Lao động và quản trị nhân sự
Bất động sản và xây dựng
Quản trị doanh nghiệp
Quản lý doanh nghiệp
Cơ cấu tổ chức & Quản trị kinh doanh
Tư vấn doanh nghiệp & Tuân thủ pháp luật
Giải quyết tranh chấp
Dịch vụ tranh tụng
Dịch vụ trọng tài
Dịch vụ hòa giải
Dịch vụ thuế
Bị cản trở việc chia di sản thì phải thế nào?
Bị cản trở việc chia di sản thì phải thế nào

Chủ thể thực hiện Quyền Tư pháp

Tại Việt Nam, cơ quan thực hiện quyền tư pháp là Tòa án nhân dân.

  • Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp. Tòa án có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
  • Hình thức thực hiện quyền tư pháp của Tòa án nhân dân là thông qua hoạt động xét xử.

Bên cạnh Tòa án, hệ thống tư pháp còn có các cơ quan quan trọng khác:

  • Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) là cơ quan thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, nhằm đảm bảo pháp luật về tư pháp được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.
  • Các cơ quan bổ trợ tư pháp khác như cơ quan điều tra, cơ quan thi hành án, luật sư, công chứng, và giám định tư pháp cũng là các tổ chức hỗ trợ thực hiện quyền tư pháp.

Giám định Tư pháp và Ý nghĩa

Giám định tư pháp là hoạt động chuyên môn, trong đó người giám định tư pháp sử dụng kiến thức, phương tiện, phương pháp khoa học, kỹ thuật, nghiệp vụ để đưa ra kết luận về các vấn đề liên quan đến hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án.

Hoạt động giám định tư pháp có ý nghĩa quan trọng trong việc phục vụ công tác tố tụng, góp phần giải quyết các vụ án, vụ việc, đặc biệt là các vụ án kinh tế, tham nhũng, được chính xác, khách quan và đúng pháp luật.

  1. Luật Giám Định Tư Pháp Hợp Nhất và 6 Điểm Sửa Đổi Cốt Lõi

Luật Giám định tư pháp số 13/2012/QH13 (có hiệu lực từ 01/01/2013) đã được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 56/2020/QH14, nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập về thể chế (như quy định về thời hạn giám định chưa cụ thể, trách nhiệm chưa rõ ràng).

Văn bản hợp nhất Luật Giám định tư pháp (số 01/VBHN-VPQH ngày 15/7/2020) thể hiện những thay đổi đột phá này. Dưới đây là 6 điểm mới nổi bật của Luật sửa đổi, bổ sung, có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2021:

2.1. Bổ sung quy định cấp Thẻ Giám định viên tư pháp

Trước đây, giám định viên tư pháp (GĐVTP) phải xuất trình Quyết định bổ nhiệm, gây bất tiện khi tham gia phiên tòa hoặc thực hiện giám định.

  • Luật mới đã bổ sung quy định về việc cấp thẻ giám định viên tư pháp cho người được bổ nhiệm.
  • Người có thẩm quyền bổ nhiệm GĐVTP cũng có thẩm quyền cấp mới, cấp lại thẻ. Bộ Tư pháp sẽ ban hành mẫu thẻ thống nhất.

2.2. Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao được giám định Kỹ thuật Hình sự

Để phát triển tổ chức giám định công lập, Quốc hội đã bổ sung Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao là một tổ chức giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự.

  • Tổ chức này được bổ sung chức năng giám định về âm thanh, hình ảnh từ các dữ liệu điện tử.
  • VKSND tối cao có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp trong việc thành lập, củng cố và kiện toàn tổ chức của Phòng giám định này, đồng thời quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn.

2.3. Nới lỏng điều kiện thành lập Văn phòng Giám định Tư pháp

Luật mới nới lỏng điều kiện về thời gian hoạt động thực tế để GĐVTP có thể thành lập Văn phòng giám định tư pháp (VPGĐTP):

  • Thay vì yêu cầu GĐVTP phải có từ đủ 05 năm trở lên là giám định viên tư pháp trong lĩnh vực đề nghị thành lập Văn phòng (theo Luật 2012), Luật 2020 chỉ yêu cầu GĐVTP có từ đủ 03 năm trở lên là giám định viên tư pháp và có hoạt động giám định trong lĩnh vực đề nghị thành lập Văn phòng.

2.4. Quy định thời hạn giám định tư pháp tối đa

Đây là một quy định hoàn toàn mới, nhằm khắc phục tình trạng kéo dài thời gian giám định, đặc biệt trong các vụ án phức tạp.

  • Thời hạn giám định đối với các trường hợp không thuộc giám định bắt buộc về tố tụng hình sự tối đa là 03 tháng.
  • Trường hợp vụ việc có tính chất phức tạp hoặc khối lượng công việc lớn, thời hạn tối đa là 04 tháng.
  • Thời hạn có thể được gia hạn theo quyết định của cơ quan trưng cầu giám định nhưng không quá một phần hai thời hạn giám định tối đa đối với loại việc đó.

2.5. Bổ sung quyền cho Giám định viên tư pháp

Luật sửa đổi đã bổ sung các quyền quan trọng, nâng cao vị thế và sự an toàn cho GĐVTP:

  • Vị trí tại phiên tòa: GĐVTP có quyền được bố trí vị trí phù hợp khi tham gia tố tụng tại phiên tòa. Quy định này nhằm khắc phục sự bất tiện khi GĐVTP phải mang theo nhiều tài liệu, hồ sơ nhưng chỉ được ngồi ghế băng theo quy định cũ. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quy định cụ thể về việc bố trí này.
  • Quyền được bảo vệ: GĐVTP có quyền đề nghị cơ quan trưng cầu giám định hoặc cơ quan có thẩm quyền thực hiện biện pháp bảo vệ theo quy định của pháp luật khi có dấu hiệu bị đe dọa đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của bản thân hoặc người thân thích do việc thực hiện giám định.
  • Quyền từ chối giám định mở rộng: GĐVTP có quyền từ chối thực hiện giám định tư pháp nếu nội dung trưng cầu không phù hợp với phạm vi chuyên môn hoặc không có đủ năng lực/điều kiện, hoặc đối tượng/tài liệu liên quan được cung cấp không đầy đủ hoặc không có giá trị để kết luận sau khi đã đề nghị bổ sung mà không được đáp ứng.

2.6. Thêm trường hợp bị miễn nhiệm Giám định viên tư pháp

Luật mới đã bổ sung và sửa đổi các trường hợp miễn nhiệm GĐVTP:

  • Có quyết định nghỉ hưu hoặc quyết định thôi việc, trừ trường hợp có văn bản thể hiện nguyện vọng tiếp tục tham gia hoạt động giám định tư pháp và cơ quan, tổ chức quản lý trực tiếp có nhu cầu.
  • Chuyển đổi vị trí công tác hoặc chuyển công tác sang cơ quan, tổ chức khác mà không còn điều kiện phù hợp.
  • Theo đề nghị của giám định viên tư pháp (cần sự chấp thuận của cơ quan quản lý trực tiếp nếu là công chức, viên chức, sĩ quan…).
  • GĐVTP được bổ nhiệm để thành lập VPGĐTP nhưng sau thời hạn 01 năm kể từ ngày được bổ nhiệm không thành lập Văn phòng, hoặc sau 01 năm kể từ ngày có quyết định cho phép thành lập Văn phòng mà không đăng ký hoạt động.

Kết luận:

Luật Giám định tư pháp hợp nhất, với các sửa đổi quan trọng năm 2020, đã tạo ra một khuôn khổ pháp lý vững chắc và linh hoạt hơn cho hoạt động giám định, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng hoạt động tố tụng, bảo vệ quyền lợi của người giám định, và huy động hiệu quả hơn nguồn lực xã hội, góp phần xây dựng hệ thống tư pháp ngày càng minh bạch và công bằng.

ABALAW

ADMIN